Οι εποχές του χρόνου και η επιστήμη πίσω από αυτές

Τι γνωρίζουμε για την εναλλαγή των εποχών και γιατί δεν αλλάζουν με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη

Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας. Για την Ελλάδα, οι εποχές του χρόνου είναι τέσσερις και η κάθε μία έχει τη δική της γοητεία και χαρακτηριστικά τα οποία σας κάνουν να αδημονείτε να έρθει. Ωστόσο, η εναλλαγή των τεσσάρων εποχών δεν είναι δεδομένη για όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη και σε πολλές περιοχές ανά τον κόσμο διακρίνονται μόνο δύο ή και μία μοναδική εποχή.

Γιατί αλλάζουν οι εποχές στη Γη;

Δύο παράγοντες προκαλούν την αλλαγή των εποχών. Πρώτον, η Γη κινείται γύρω από τον Ήλιο. Δεύτερον, η Γη έχει έναν κεκλιμένο άξονα περιστροφής. Η Γη περιστρέφεται γύρω από έναν άξονα, δηλαδή μία νοητή ευθεία γραμμή που περνάει από το κέντρο της και ενώνει τον Βόρειο με τον Νότιο πόλο. Όμως ο άξονας της Γης δεν είναι κάθετος στο επίπεδο της τροχιάς της γύρω από τον ήλιο, αλλά έχει μια κλίση περίπου 23.5°, προς την ίδια κατεύθυνση που περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο. Σκεφθείτε για παράδειγμα μια υδρόγειο σφαίρα και θα θυμηθείτε ότι ο άξονάς της γέρνει.

Η ύπαρξη των εποχών λοιπόν, οφείλεται στον άξονα της Γης. Καθώς η κατεύθυνσή του παραμένει ίδια σε όλη τη διάρκεια της τροχιάς της, για κάποιους μήνες κάθε χρόνο προς τον ήλιο κλίνει το Βόρειο ημισφαίριο, ενώ για κάποιους άλλους μήνες προς τον ήλιο κλίνει το Νότιο. Όποιο ημισφαίριο κλίνει προς τον ήλιο δέχεται περισσότερη ακτινοβολία και κατά συνέπεια θερμαίνεται περισσότερο.

Δεν έχουν όμως όλες οι περιοχές της Γης τέσσερις διακριτές εποχές. Όλες όμως βιώνουν εποχιακές διακυμάνσεις. Κοντά στον Ισημερινό, για παράδειγμα, η ημέρα διαρκεί πάντα περίπου 12 ώρες, αλλά αυτές οι περιοχές έχουν συνήθως δύο εποχικές σεζόν, μία υγρή και μία ξηρή.

Κοντά στους Πόλους, το φως της ημέρας και οι θερμοκρασίες αλλάζουν με τις εποχές, οι οποίες βέβαια δεν έχουν σχέση με τις εποχές που βιώνουμε εμείς. Το καλοκαίρι για παράδειγμα στον Νότιο Πόλο η μέση θερμοκρασία «ανεβαίνει» στους -28.2°C, ενώ τον χειμώνα το θερμόμετρο γράφει κατά μέσο όρο -60°C. Αντίστοιχα, η μέση θερμοκρασία στον Βόρειο Πόλο είναι -40°C τον χειμώνα και γύρω στους 0°C το καλοκαίρι.

Πώς επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τις εποχές;

Επιστήμονες που μελετούν την τροπόσφαιρα, δηλαδή το χαμηλότερο επίπεδο της ατμόσφαιρας, έχουν πλέον ισχυρές ενδείξεις ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τις εποχιακές θερμοκρασίες.

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science, τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες η κλιματική αλλαγή έχει προκαλέσει αύξηση στις θερμοκρασιακές διαφορές μεταξύ του καλοκαιριού και του χειμώνα σε όλη τη Βόρεια Αμερική και την Ευρασία, ενώ οι αλλαγές στις εποχιακές θερμοκρασίες μπορούν να επηρεάσουν την πιθανότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως πλημμύρες και ξηρασία.

Τα ευρήματα καταδεικνύουν το σημαντικό αποτύπωμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο κλίμα της Γης. Οι δραστηριότητές μας επηρεάζουν όχι μόνο τους παγκόσμιους μέσους όρους, αλλά και τις τοπικές και εποχιακές αλλαγές. Κι αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για να δράσουμε άμεσα και να αναστρέψουμε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.