Τι σημαίνουν τα όνειρα & η σχέση τους με τη πραγματικότητα

Τι είναι τα όνειρα και από που προέρχονται; Σημαίνουν κάτι, και αν ναι, τι; Γιατί κάποιοι τα θυμούνται μόλις ξυπνήσουν, ενώ άλλοι όχι;

Απωθημένες μνήμες του παρελθόντος ή προμηνύματα του μέλλοντος; Αποκυήματα της φαντασίας ή τυχαία στιγμιότυπα της καθημερινότητας; Εδώ και χιλιάδες χρόνια μάντεις και ονειροκρίτες, επιστήμονες και ψευδοεπιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν την πηγή προέλευσης και τη σημασία των ονείρων. Μία πρόσφατη μελέτη, η οποία βασίστηκε στην ανάλυση 24.000 ονείρων όπως έχουν καταγραφεί στη δημόσια βάση δεδομένων DreamBank, υποστηρίζει πως τα όνειρα προέρχονται από καταστάσεις και βιώματα της πραγματικής ζωής.

Από τον Ορφέα στον Φρόιντ

Η αντίληψη ότι τα όνειρα περιέχουν κρυφές έννοιες ή προμηνύματα για τους ανθρώπους, ήταν δημοφιλής ήδη από την αρχαιότητα. Κατά την ελληνική μυθολογία, πίσω από τα όνειρα βρίσκονταν ο Μορφέας και τα αδέρφια του οι Όνειροι που είχαν την ιδιότητα να διαμορφώνουν τα όνειρα και τα οράματα των ανθρώπων προκειμένου να μεταφέρουν τα μηνύματα των θεών στους θνητούς.

Κατά τη διάρκεια του δεύτερου αιώνα μ.Χ., ο Αρτεμίδωρος ο Δαλδιανός –ή Ονειροκριτικός– αφού ταξίδεψε στην Ελλάδα και στην Ιταλία και ήρθε σε επαφή με τις λαϊκές παραδόσεις, συνέγραψε τον πρώτο πρακτικό Ονειροκρίτη, διαχωρίζοντας τα όνειρα: Αφενός στα προφητικά που προμηνύουν το μέλλον και αφετέρου στα μη προφητικά που περιστρέφονται γύρω από τα άγχη και τις αγωνίες της ημέρας.

Το έργο του Αρτεμίδωρου διατηρήθηκε και διαδόθηκε ευρέως, ενώ η επίδρασή του διαφαίνεται ακόμα και στον Φρόιντ και στις ψυχολογικές θεωρίες του 20^ου αιώνα, σύμφωνα με τις οποίες οι κρυφές έννοιες των ονείρων μπορούν να ξεκλειδωθούν εφόσον εξεταστούν στο πλαίσιο των πραγματικών εμπειριών ενός ατόμου.

«Ανάληψη» στοιχείων για τα όνειρα από μία τράπεζα 24.000 ονείρων

Οι σύγχρονοι επιστήμονες που ασχολούνται με τον ύπνο, απέδειξαν πρόσφατα με τη χρήση αλγορίθμων, ότι όντως τα όνειρα περιέχουν κρυμμένα μηνύματα. Μία ομάδα επιστημόνων μάλιστα με επικεφαλής τον διδακτορικό ερευνητή Πληροφορικής Alessandro Fogli από το Πανεπιστήμιο Roma Tre της Ρώμης, αξιοποιώντας μια τεράστια βάση δεδομένων ονείρων που ονομάζεται DreamBank, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η καθημερινή ζωή επηρεάζει τα όνειρα.

Το άγχος, για παράδειγμα, οδηγεί σε όνειρα με αρνητικό αντίκτυπο. Οι ειδικοί επισημαίνουν και την αντίστροφη λειτουργία τους: τα όνειρα, δηλαδή, επηρεάζουν τις αποφάσεις της καθημερινότητας. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μία σύγχρονη μέθοδο ανάλυσης ονείρων, κωδικοποιώντας το περιεχόμενό τους βάσει χαρακτήρων, εμπειριών και αλληλεπιδράσεων.

Αν και παραδοσιακά οι μελέτες ονείρου διεκπεραιώνονται μεμονωμένα, μεταξύ ψυχαναλυτή και ψυχαναλυόμενου, η DreamBank επέτρεψε στον Fogli να αναλύσει 24.000 όνειρα μονομιάς με έναν αλγόριθμο: ένα εργαλείο επεξεργασίας αναφορών ονείρου που σχεδιάστηκε από την ερευνητική ομάδα του.

Τα όνειρα εν καιρώ πανδημίας

«Τα όνειρά μας, καθρεφτίζουν την καθημερινότητά μας, αλλά και το χαρακτήρα μας», υποστηρίζει ο Δρ. Luca Maria Aiello, συν-συγγραφέας της μελέτης, σύμφωνα με τον οποίο, ο αλγόριθμος που χρησιμοποιήθηκε για την έρευνα στην DreamBank, μπορεί να βρει εφαρμογή και σε θέματα που άπτονται της εποχής μας. Πιο συγκεκριμένα, η πανδημία που βιώνει αυτή τη στιγμή η υφήλιος, φαίνεται ότι έχει εισβάλλει και στα όνειρά μας. Κατά τον Δρ. Aiello η ανάλυση των ονείρων αυτών σε μεγάλη κλίμακα θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις συλλογικές και ποικίλες συμπεριφορές με τις οποίες οι άνθρωποι αντεπεξέρχονται της κατάστασης.

«Θα μπορούσαμε να αντλήσουμε συμπεράσματα σχετικά με πώς οι άνθρωποι αντιδρούν ψυχολογικά σε παγκόσμια γεγονότα» υποστηρίζει ο Δρ. Aiello. «Σήμερα μπορεί να είναι η πανδημία COVID-19, αύριο θα μπορούσε να είναι μια οικονομική κρίση, αντιμεθαύριο η υπερθέρμανση του πλανήτη και ούτω καθεξής». Αν και η εν λόγω έρευνα, έχει ακόμα πολλά περιθώρια ανάπτυξης προκειμένου η ανθρωπότητα να κατανοήσει τι πραγματικά σημαίνουν τα όνειρά και από πού προέρχονται, είναι βέβαιο ότι ως προσέγγιση ανοίγει νέους δρόμους για την εξερεύνηση του κόσμου των ονείρων.