Ο ασθενής από τη Γενεύη κέρδισε τη μάχη με τον ιό HIV;

Όπως ανακοίνωσε το Ινστιτούτο Παστέρ, ο αγώνας κατά του AIDS μπορεί να έχει έναν ακόμη νικητή: Έναν ασθενή σε νοσοκομείο της Γενεύης, ο οποίος παρότι υπεβλήθη σε μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων για τη θεραπεία του καρκίνου, φαίνεται ότι απαλλάχτηκε επίσης και από τον ιό HIV.

Ένας άνδρας ευρωπαϊκής καταγωγής, ο οποίος είχε διαγνωστεί με τον ιό HIV από τη δεκαετία του 1990, εδώ και δύο χρόνια βρίσκεται σε κατάσταση ύφεσης, ως αποτέλεσμα της μεταμόσχευσης βλαστοκυττάρων για τη θεραπεία του καρκίνου του αίματος.

Ο άνδρας, ο οποίος ονομάστηκε ο «ασθενής της Γενεύης» –από την ελβετική πόλη όπου έλαβε τη θεραπεία του– βρίσκεται υπό στενή επιστημονική παρακολούθηση. Εφόσον για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, δεν παρουσιαστούν ενδείξεις βιώσιμου ιού στον οργανισμό του, θα ενταχθεί σε μία περιορισμένη ομάδα ανθρώπων που θεωρούνται επισήμως –είτε οριστικά, είτε πιθανώς– θεραπευμένοι από τον HIV.

Ο ιός HIV και το AIDS

HIV σημαίνει Human Immunodeficiency Virus, δηλαδή Ιός της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας. Μερικοί ιοί, όπως αυτοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα ή τη γρίπη, παραμένουν στο σώμα μόνο για μερικές ημέρες. Άλλοι ιοί, όπως ο HIV, δεν φεύγουν ποτέ. Στο πλαίσιο αυτό, όταν κάποιος μολύνεται με τον HIV, γίνεται και παραμένει για πάντα HIV οροθετικός.

AIDS σημαίνει Acquired Immune Deficiency Syndrome, δηλαδή Σύνδρομο της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας και προκαλείται από τον ιό της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (HIV). Οι ονομασίες HIV και AIDS συχνά συγχέονται, αν και ο HIV είναι ο ιός που προκαλεί το AIDS, συνήθως 2 έως 10 χρόνια μετά την αρχική μόλυνση. Εφόσον ο ασθενής λάβει έγκαιρα την αντιρετροϊκή θεραπεία, ο οργανισμός του μπορεί να παραμένει υγιής και να αντιμετωπίζει τις περισσότερες λοιμώξεις, χωρίς μάλιστα να μεταδίδει.

Σήμερα, υπολογίζεται ότι 39 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με τον ιό HIV, συμπεριλαμβανομένων 18.710 Ελλήνων (Ε.Ο.Δ.Υ. 2021). Εντούτοις, η έρευνα για τον HIV έχει διανύσει μεγάλη απόσταση από την ανακάλυψη του ιού τη δεκαετία του 1980. Και παρόλο που τα αντιρετροϊκά φάρμακα αποτέλεσαν ένα σημαντικό ορόσημο που άλλαξε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, πλέον ο στόχος είναι να βρεθεί μια μαζική, αποτελεσματική θεραπεία για την πλήρη εξάλειψη του HIV.

Η «νικηφόρα» 5άδα στον αγώνα για την εξάλειψη του HIV

Μέχρι σήμερα μόνο πέντε άνθρωποι στον κόσμο θεωρείται ότι (πιθανότατα) έχουν θεραπευτεί από τον ιό HIV, μετά από μεταμόσχευση μυελού των οστών. Αυτό σημαίνει ότι ο ιός HIV δεν είναι πλέον ανιχνεύσιμος στο αίμα τους, ακόμη και μετά τη διακοπή της σχετικής θεραπείας.

Και στις πέντε περιπτώσεις, το μόσχευμα προήλθε από δότες που φέρουν μια σπάνια μετάλλαξη σε ένα γονίδιο που ονομάζεται CCR5. Η εν λόγω γενετική αλλοίωση, η οποία έχει βρεθεί σε μικρό αριθμό ανθρώπων με καταγωγή από τη Βόρεια Ευρώπη, έχει αποδειχθεί ότι εμποδίζει την ικανότητα του HIV να εισέρχεται στα κύτταρα.

Εντούτοις, πολύ λίγοι άνθρωποι φέρουν αυτή τη μετάλλαξη, ενώ τα βλαστοκύτταρα του δότη ή της δότριας, πρέπει να αντιστοιχιστούν σε ασθενείς με παρόμοιο τύπο ιστού. Το γεγονός αυτό περιορίζει σημαντικά τις πιθανότητες εύρεσης συμβατών μοσχευμάτων, όπως συνέβη και στην περίπτωση του ασθενή από τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία της Γενεύης (HUG).

Μία υπέροχη και μαγική εξέλιξη

Ο ασθενής, ηλικίας περίπου 50 ετών, διαγνώστηκε με τον ιό HIV το 1990 και άρχισε να παίρνει αντιρετροϊκή θεραπεία το 2005. Παράλληλα, το 2018 στο αίμα του ανιχνεύθηκε ένας σπάνιος τύπος καρκίνου και γι’ αυτό υποβλήθηκε σε θεραπεία με ακτινοβολία, χημειοθεραπεία και μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων.

Αυτό που κάνει την περίπτωση του μοναδική, είναι ότι το μόσχευμα που έλαβε δεν έφερε τη γενετική μετάλλαξη CCR5 delta 32, όπως αυτά που έλαβαν οι προηγούμενοι ασθενείς. Παρόλα αυτά, ο ιός HIV παρέμεινε μη ανιχνεύσιμος στο αίμα του για 20 μήνες μετά τη διακοπή της αντιρετροϊκής θεραπείας.

«Αυτό που μου συνέβη είναι υπέροχο και μαγικό – τώρα μπορούμε να επικεντρωθούμε στο μέλλον» δήλωσε ο ασθενής από τη Γενεύη στους γιατρούς του, οι οποίοι θα συνεχίσουν να τον παρακολουθούν στενά τους και τους επόμενους μήνες και χρόνια.

Όσο παραμένει «καθαρός» από τον ιό, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να μην είναι απαραίτητη η γενετική μετάλλαξη CCR5 delta 32, για τη θεραπεία του HIV. Παράλληλα, η μοναδική αυτή περίπτωση ανοίγει νέους δρόμους για τους επιστήμονες, και φέρνουν πιο κοντά ένα μέλλον στο οποίο ο ιός HIV θα έχει πλήρως εξαλειφθεί.