Μπορεί ένα παράσιτο να μας σώσει από εγκεφαλικές παθήσεις;

Μια ομάδα ερευνητών από τα Πανεπιστήμια της Γλασκώβης και του Τελ Αβίβ, παρουσίασαν μία καινοτόμα βιοτεχνολογία για τη χορήγηση θεραπευτικών ουσιών απευθείας στον εγκέφαλο των πασχόντων από συγκεκριμένες –νευρολογικής φύσεως– παθήσεις.

Από τη Βίκυ Τσούρτου

Ορισμένα από τα δυσκολότερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες για τη δημιουργία αποτελεσματικών φαρμάκων, συνίστανται στον τρόπο χορήγησής τους στους ασθενείς.

Κάποια από αυτά τα εμπόδια ονομάζονται «βιολογικοί φραγμοί»: Πρόκειται για «οχυρώσεις» που επιστρατεύει ο οργανισμός μας προκειμένου να μας προστατεύει από «εξωτερικούς εχθρούς», όπως παραδείγματος χάρη ένα παράσιτο. Ωστόσο, η δυσκολία στην προσπέλασή τους, για μερικές κατηγορίες ασθενών, συνεπάγεται ταυτόχρονα και αδυναμία λήψης της κατάλληλης θεραπευτικής ουσίας.

Ειδικά, σε ό,τι αφορά ασθενείς που αντιμετωπίζουν νευρολογικές παθήσεις, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, η προσπέλαση του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, αποτελεί μία πραγματική πρόκληση για τους επιστήμονες.

Απαντώντας στην πρόκληση με μία προκλητική κίνηση, μία ομάδα ερευνητών αποφάσισε να αναζητήσει τη λύση στον «εξωτερικό εχθρό»: Στο Toxoplasma gondii, ένα παράσιτο που αναπαράγεται μόνο στις γάτες, αλλά είναι ικανό να μολύνει κάθε θηλαστικό και πτηνό. Και καταπώς φαίνεται, ίσως μπορεί να «ρίξει το οχυρό» του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.

Γιατί χρειαζόμαστε τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό;

Ο εγκέφαλός μας είναι ιδιαίτερα περίπλοκος και εύθραυστος. Γι’ αυτό και το σώμα μας τον προστατεύει κρατώντας «εντός των τειχών» ό,τι είναι απαραίτητο για την καλή λειτουργία του και εκτός ό,τι μπορεί να τον βλάψει. Η διαδικασία αυτή επιτυγχάνεται μέσω ενός προστατευτικού στρώματος που ονομάζεται «αιματοεγκεφαλικός φραγμός».

Ο βιολογικός αυτός φραγμός προστατεύει τον εγκέφαλο από τοξίνες που μπορεί να καταναλώσουμε ή ιούς που ενδέχεται να μολύνουν τον οργανισμό μας. Παράλληλα, παρέχει προστασία, ρυθμίζοντας την κίνηση των θρεπτικών και μη ουσιών, οι οποίες πρέπει (ή όχι) να περάσουν στον εγκέφαλο, καθώς και τη διέλευση των ανοσοκυττάρων – αποτρέποντας, με αυτό τον τρόπο, τη δημιουργία περιττής φλεγμονής που θα μπορούσε να βλάψει τα εγκεφαλικά κύτταρα.

Οι προαναφερθείσες λειτουργίες έχουν ως αποτέλεσμα την προστασία του εγκεφάλου. Από την άλλη, όμως, περιορίζουν το πεδίο δράσης των επιστημόνων, για την αποτελεσματική χορήγηση ενός φαρμάκου που πρέπει να εισέλθει στον εγκέφαλο του ασθενούς.

Ένα «κούριερ» για τις θεραπείες του εγκεφάλου

Μία ομάδα ερευνητών από τα Πανεπιστήμια της Γλασκώβης και του Τελ Αβίβ, παρουσίασαν πρόσφατα τα αποτελέσματα μίας έρευνας που καταπώς φαίνεται αντιμετωπίζει την πρόκληση της προσπέλασης του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.

Χρησιμοποιώντας το παράσιτο Toxoplasma Gondii ως μεταφορέα, οι επιστήμονες κατάφεραν να υπερπηδήσουν την «οχύρωση» του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Ως άλλος «κούριερ», το παράσιτο «παρέδωσε» στον εγκέφαλο μια υβριδική πρωτεΐνη που ρυθμίζει τη γονιδιακή δραστηριότητα του, κάτι που τα εν λόγω μακρομόρια δεν μπορούν να πετύχουν από μόνα τους.

Εκτιμάται ότι έως και το ένα τρίτο των ανθρώπων παγκοσμίως φέρουν τοξόπλασμα στον εγκέφαλό τους. Οι περισσότεροι δεν αντιλαμβάνονται καν τη μόλυνση ή βιώνουν μόνο ήπια συμπτώματα. Από την άλλη, το παράσιτο είναι επικίνδυνο για άτομα με ανοσοανεπάρκεια λόγω ασθενειών όπως το AIDS, καθώς και για έμβρυα, το ανοσοποιητικό σύστημα των οποίων δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί.

Εντούτοις, η ικανότητα του Toxoplasma Gondii να διεισδύει στον ανθρώπινο εγκέφαλο και να επιβιώνει εκεί σε λανθάνουσα κατάσταση, χωρίς να αναπαράγεται, το καθιστά τον ιδανικό υποψήφιο για την καινοτόμα προσέγγιση των ερευνητών. Και παρότι ο δρόμος από το εργαστήριο μέχρι την παραγωγή αποτελεσματικών θεραπειών μπορεί να κρύβει πολλά «παράσιτα», οι ερευνητές αισιοδοξούν ότι η νέα αυτή βιοτεχνολογία θα προσφέρει νέες λύσεις για ασθένειες του εγκεφάλου όπως το σύνδρομο Rett, η νόσος Αλτσχάιμερ και η Πάρκινσον.