Το Παράδοξο του Φέρμι, οι εξωγήινοι & η Γη ως ζωολογικός κήπος

Είτε είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν, είτε πρωταγωνιστούμε σε μία «φάρμα των ζώων» για εξωγήινους παρατηρητές, το Παράδοξο του Φέρμι συνεχίζει να απασχολεί την επιστημονική κοινότητα για περισσότερες από εφτά δεκαετίες μετά τη διατύπωσή του.

Πού είναι όλοι; Σύμφωνα με τον «μύθο», αυτό φέρεται να αναρωτήθηκε ο Ιταλός φυσικός Ενρίκο Φέρμι κατά τη διάρκεια ενός μεσημεριανού γεύματος με συναδέλφους του – αναφερόμενος, προφανώς, στους εξωγήινους. Το εν λόγω ερώτημα ταλάνιζε για καιρό τον βραβευμένο με Νόμπελ Φυσικής επιστήμονα, με αποτέλεσμα να αναπτύξει το λογικό παράδοξο, σύμφωνα με το οποίο θα έπρεπε να είχαμε ήδη δεχτεί την επίσκεψή τους!

Το Παράδοξο του Φέρμι διατυπώθηκε το 1950, και αντιπαρατέθηκε με πολλές ερμηνείες. Η πλέον πρόσφατη καταλήγει σε ένα διττό συμπέρασμα για την απουσία των εξωγήινων από τον γαλαξία μας: Είτε δεν υπάρχουν καθόλου. Είτε είναι τόσο εξελιγμένοι που μας παρατηρούν από την ασφάλεια του πλανήτη τους, αντιμετωπίζοντάς μας ως τον «ζωολογικό κήπο» τους.

Το Παράδοξο του Φέρμι και οι ερμηνείες του

Ψάχνοντας για την απάντηση στην ερώτηση «που είναι όλοι», ο Φέρμι έθεσε τις εξής παραμέτρους: Το σύμπαν μας είναι απέραντο. Από την άλλη, το ηλιακό μας σύστημα είναι αρκετά νέο, περίπου 4,5 δισεκατομμυρίων ετών, σε σύγκριση με το υπόλοιπο σύμπαν, η ηλικία του οποίου εκτιμάται ότι ξεπερνάει τα 13 δισεκατομμύρια χρόνια. Το διαστρικό ταξίδι θα πρέπει να είναι εφικτό για πολιτισμούς μεγάλης διάρκειας. Άρα, πώς γίνεται να μη βλέπουμε κανένα σημάδι τους;

Βάσει των υπολογισμών του Φέρμι, η Γη θα έπρεπε να έχει δεχθεί την επίσκεψη εξωγήινων πολιτισμών, ήδη πριν από το δεκαετία του 1950, όταν και διατύπωσε το παράδοξό του. Έκτοτε, πολλοί επιστήμονες βάλθηκαν να εξηγήσουν την απουσία τους με ερμηνείες, όπως ότι οι τεράστιες αποστάσεις εμποδίζουν τις επαφές μεταξύ πολιτισμών διαφόρων πλανητών. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι δεν υφίστανται άλλοι νοήμονες πολιτισμοί στο σύμπαν, ενώ κάποιοι άλλοι ότι εξωγήινοι έχουν ήδη επισκεφθεί τη Γη.

Μία από τις ερμηνείες αυτές, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εξωγήινοι υπάρχουν μεν, αλλά προτιμούν να κρατούν τις αποστάσεις τους. Ο λόγος για την Υπόθεση του Ζωολογικού Κήπου, η οποία προτάθηκε το 1973 από τον αστροφυσικό του ΜΙΤ Τζον Άλεν Μπολ. Σε αυτή την ερμηνεία, οι εξωγήινοι γνωρίζουν μεν την ύπαρξή μας, αλλά περιορίζονται στο να μας παρατηρούν.

Στη «φάρμα των ζώων» ή μόνοι στο σύμπαν;

Σύμφωνα με την Υπόθεση του Ζωολογικού Κήπου, οι εξωγήινοι μπορεί να έχουν την τεχνική δυνατότητα να επικοινωνήσουν με τη Γη, ωστόσο επιλέγουν να παραμένουν αφανείς. Να μας μελετούν από απόσταση χωρίς να παρεμβαίνουν στην εξέλιξή μας. Όπως ακριβώς οι άνθρωποι έχουν ορίσει φυσικά καταφύγια άγριας ζωής σε διάφορα μέρη της υφηλίου ή αποφεύγουν την επαφή με απομονωμένους πολιτισμούς.

Βασιζόμενη λοιπόν στην Υπόθεση του Ζωολογικού Κήπου, η πιο πρόσφατη απόπειρα ερμηνείας του Παράδοξου του Φέρμι, υποστηρίζει ότι η απουσία αποδεικτικών στοιχείων για την ύπαρξη των εξωγήινων, δεν αποτελεί απαραίτητα και την απόδειξη της απουσίας τους. Ωστόσο, από τότε που προτάθηκαν το Παράδοξο του Φέρμι και η Υπόθεση του Ζωολογικού Κήπου, έχουμε ήδη ανακαλύψει πάνω από 5.000 εξωπλανήτες, σε ορισμένους από τους οποίους ενδέχεται να υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης ζωής.

Μέχρι λοιπόν να καταφέρουμε να εντοπίσουμε σημάδια προηγμένης ευφυούς ζωής στο σύμπαν, κατά τους συντάκτες της μελέτης, το Παράδοξο του Φέρμι μπορεί να έχει μόνο δύο πιθανές λύσεις: Είτε είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν, είτε πρωταγωνιστούμε σε μία «φάρμα των ζώων» για εξωγήινους παρατηρητές.