Η τεχνητή νοημοσύνη αναδημιουργεί τις μυρωδιές του 16ου αιώνα

«Άρωμα» ιστορίας: Το πρόγραμμα Odeuropa δημιουργεί μια εγκυκλοπαίδεια που θα μας επιτρέψει να γνωρίσουμε τις οσμές του παρελθόντος.

Τον 16^ο αιώνα ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι ζωγράφισε τη Μόνα Λίζα, ο Μαγγελάνος έκανε τον γύρο του κόσμου, ενώ o καπνός και το κακάο έφτασαν στην Ευρώπη. Χάρη στα παλαιά χειρόγραφα και βιβλία, πίνακες ζωγραφικής και τοιχογραφίες, σύγχρονα βιβλία ιστορίας και τα εκθέματα σε μουσεία, μελετητές αλλά και απλοί ενδιαφερόμενοι γνωρίζουν αρκετά πώς έμοιαζε ο κόσμος τότε.

Πώς όμως μύριζε ο κόσμος τότε; Αυτό αναρωτήθηκε μία ομάδα ευρωπαίων επιστημόνων η οποία αποφάσισε να διερευνήσει την οσφρητική κληρονομιά της Ευρώπης μέσω της «εξόρυξης» αισθητηριακών εμπειριών από κείμενα και εικόνες.

Μία εγκυκλοπαίδεια οσμών

Το πρόγραμμα Odeuropa, θα χρησιμοποιήσει τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης για να αναδημιουργήσει αρώματα που εισέπνεαν οι Ευρωπαίοι πριν από 500 έως 100 χρόνια, από τα βότανα που χρησιμοποιούσαν για την προστασία από ασθένειες όπως η πανούκλα, μέχρι την εξέλιξη του καπνού ή μυρωδιές που προέρχονταν από τη βιομηχανική δραστηριότητα.

Το πρώτο βήμα για το τριετές έργο, το οποίο πρόκειται να ξεκινήσει στις αρχές του 2021, θα είναι η ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης για τη διερεύνηση ιστορικών κειμένων σε επτά γλώσσες, προκειμένου να εντοπίζει περιγραφές οσμών καθώς και αρωματικά αντικείμενα μέσα σε εικόνες, όπως πίνακες ζωγραφικής ή εικονογράφηση βιβλίων. Οι πληροφορίες αυτές θα χρησιμοποιηθούν για την κατάρτιση μιας διαδικτυακής εγκυκλοπαίδειας ευρωπαϊκών οσμών, με λεπτομερείς περιγραφές για τα συναισθήματα και το περιβάλλον με τα οποία σχετίζονταν.

Το παράδειγμα του καπνού

Για τον Δρ. William Tullett, μέλος της ομάδας που τρέχει το Odeuropa, μία σημαντική πλευρά του έργου είναι να αναδείξει πώς άλλαξαν οι έννοιες και οι χρήσεις διαφορετικών μυρωδιών με την πάροδο του χρόνου, κάτι που είναι ιδιαίτερα εμφανές στην ιστορία του καπνού.

«Πρόκειται για ένα εμπόρευμα που εισήχθη στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα και αρχικά η μυρωδιά του θεωρούνταν πολύ εξωτική. Ωστόσο εντάχθηκε πολύ γρήγορα στη φυσιολογική οσμή πολλών ευρωπαϊκών πόλεων και φτάνοντας στον 18ο αιώνα, οι άνθρωποι άρχισαν να διαμαρτύρονται για τη χρήση του καπνού στα θέατρα», αναφέρει ο Δρ. Tullet, προσθέτοντας ότι ήδη η μυρωδιά του καπνού βρίσκεται υπό εξαφάνιση από το οσφρητικό μας πεδίο, λόγω της γενικευμένης απαγόρευσης του καπνίσματος.

Μια νέα εμπειρία για τον επισκέπτη του μουσείου

Μία άλλη πλευρά του έργου της Odeuropa θα είναι η ανασύνθεση των μυρωδιών που έχουν εξαφανιστεί. Η εγκυκλοπαίδεια θα αποτελέσει την πηγή ώστε χημικοί και αρωματοποιοί να μπορέσουν να δημιουργήσουν μια σύγχρονη εκδοχή των οσμών αυτών. Απώτερος στόχος είναι να χρησιμοποιηθούν από μουσεία και άλλους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς προκειμένου να παρέχουν μια πιο αυθεντική εμπειρία για τους επισκέπτες.

Για την υλοποίησή του, το Odeuropa χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας «Ορίζοντας 2020» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.