Τι περιλαμβάνει μια βιώσιμη & σωστή διατροφή;

Η διατροφή που συστήνουν οι επιστήμονες δεν απαιτεί στερήσεις.

Οι επιστήμονες προσπαθούν εδώ και χρόνια να καταλήξουν στον πλέον βιώσιμο τρόπο προκειμένου η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει το φλέγον ζήτημα του υπερπληθυσμού, χωρίς να προκληθούν ανεπανόρθωτες βλάβες στον πλανήτη. Ο γρίφος είναι δισεπίλυτος καθώς οι κάτοικοι της Γης αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς, εξαντλώντας όλες σχεδόν τις «πηγές» και τα αποθέματα του πλανήτη.

Ο πληθυσμός της Γης έχει ήδη φτάσει τα 7,7 δισεκατομμύρια, και πολύ σύντομα αναμένεται να ξεπεράσει τα 8 δισ. Σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, σε 30 χρόνια θα έχει φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια και θα συνεχίσει να αυξάνεται. Εκτός βέβαια αν επιταχυνθεί η εξόντωσή του από ανθρωπογενή λάθη, όπως οι καταστροφικές διατροφικές συνήθειες που ακολουθούμε τις τελευταίες δεκαετίες.

Η δίαιτα που σώζει ζωές

Κι όμως, σύμφωνα με τα ευρήματα μιας πολυετούς επιστημονικής έρευνας, υπάρχει ένα ενδεδειγμένο διαιτολόγιο που όχι μόνο μπορεί να αποδειχθεί αρκετό ώστε να εξασφαλίσει τροφή για 10 δισεκατομμύρια ανθρώπους, αλλά αρκετά υγιεινό ώστε να σώσει αναρίθμητες ζωές.

Από την προμετωπίδα του κειμένου των συμπερασμάτων της μελέτης, γίνεται σαφές ότι αν δεν αναλάβουμε άμεσα πρωτοβουλίες, ο κάτοικοι του πλανήτη κινδυνεύουν με περαιτέρω υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους. Εφόσον μάλιστα δεν πετύχουμε τους στόχους του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη (SDG), η επόμενη γενιά θα κληρονομήσει έναν χειρότερο και πιο εχθρικό πλανήτη.

Η βασικότερη συνέπεια θα είναι ότι ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι θα υποφέρουν από υποσιτισμό και από ασθένειες που θα μπορούσαν να προληφθούν αν ακολουθούσαν ενδεδειγμένο διαιτολόγιο.

Λιγότερο κρέας, περισσότερη ζωή

Η επιστημονική πρόταση για να βελτιώσουμε την υγεία μας και να σώσουμε τον πλανήτη, έγκειται σε απλές διατροφικές συμβουλές τις οποίες μπορούν να ακολουθήσουν όλοι, εκτός αν διαθέτουν κάποιο ειδικό πρόβλημα υγείας.

Ο βασικός πυλώνας της προτεινόμενης δίαιτας είναι να περιορίσουμε το κρέας και το γαλακτοκομικά. Όπως τονίζουν οι ειδικοί, δεν απαιτείται να τα αφαιρέσουμε εντελώς από το διαιτολόγιό μας, αλλά σίγουρα πρέπει να μειώσουμε την τακτική πρόσληψή τους.

Όσοι αρέσκονται στο κόκκινο κρέας θα μπορούν να απολαμβάνουν μια-δύο μπριζόλες τον μήνα ή ένα μπιφτέκι την εβδομάδα (ή τα ισοδύναμά τους από χοιρινό, βόειο ή αρνίσιο κρέας). Μπορείτε επίσης να καταναλώνετε δύο μερίδες ψάρι ή κοτόπουλο την εβδομάδα. Τα ποσοτικά είναι κρίσιμα για τη βιωσιμότητα του διατροφικού συστήματος, συνολικά. Αν θέλετε να φροντίσετε και τη δική σας υγεία, καλό θα είναι να αφαιρείτε το δέρμα και το ορατό λίπος απ' όλα τα κρέατα.

Τι να τρώμε λοιπόν;

Τι θα γίνει όμως με την πρωτεΐνη που απαιτεί καθημερινά ο ανθρώπινος οργανισμός; Οι επιστήμονες είναι σαφείς: Καταναλώστε ξηρούς καρπούς (όπως τα καρύδια και τα αμύγδαλα) και όσπρια (όπως τα φασόλια και φακές).

Κρίσιμο είναι επίσης να καταναλώνουμε καθημερινά αρκετά φρούτα και λαχανικά. Ένας απλός κανόνας για να μη μπερδευόμαστε με θερμίδες, γραμμάρια και ποσότητες, είναι ότι τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης πρέπει να γεμίζουν το μισό πιάτο. Και ναι, εννοείται ότι δεν πρέπει να καταναλώνουμε πάνω από ένα πιάτο σε κάθε γεύμα…

Ο συν-συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής του Harvard, Walter Willett, τονίζει ότι η μεσογειακή διατροφή είναι ένα από τα ιδανικά παραδείγματα. Όχι όμως η μεσογειακή διατροφή όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα (με πολλά σουβλάκια, πίτσες και κορεσμένα λιπαρά), αλλά το διαιτολόγιο των προγόνων μας, το οποίο περιλάμβανε άφθονα φρούτα και λαχανικά στην εποχή τους, φρέσκα ψάρια, λίγα γαλακτοκομικά, ελάχιστο κρέας, και βέβαια αρκετό ελαιόλαδο (όλα τους τοπικής παραγωγής).

Ποιες ασθένειες προλαμβάνει η διατροφή

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της έρευνας, αυτός ο τρόπος διατροφής μπορεί να αποτρέψει πάνω από 10 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως, αλλά και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο. Η ανθυγιεινή διατροφή, άλλωστε, σχετίζεται με σειρά παθήσεων όπως τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, και ορισμένοι τύποι καρκίνου, οι οποίες στις περισσότερες χώρες αποτελούν τις βασικές αιτίες θανάτου.

Προκειμένου όμως να υλοποιηθεί το φιλόδοξο πλάνο, οι αλλαγές πρέπει να επεκταθούν σε οικουμενικό πλαίσιο και να μην περιοριστούν σε λίγες περιοχές. Το επείγον, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι να μειωθεί η μαζική κατανάλωση κόκκινου κρέατος στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, ενώ αντίστοιχα στην Ανατολική Ασία πρέπει να περιοριστεί η κατανάλωση αλιευμάτων.

Φόρος στο κόκκινο κρέας;

Πώς όμως θα συμβεί αυτό; Παρότι δεν είναι και τόσο τραγικό να μειώσουμε τα σουβλάκια και το μπέικον, οι ειδικοί αμφιβάλλουν για την προθυμία των πολιτών. Συστήνουν λοιπόν στις κυβερνήσεις να σκεφτούν το ενδεχόμενο της επιβολής φόρων στο κόκκινο κρέας και τα κορεσμένα λιπαρά, τα οποία εκτός από επιβλαβή για την υγεία μας είναι και ιδιαίτερα απειλητικά για τη βιωσιμότητα του πλανήτη.

Η φορολόγηση όμως των διατροφικών επιλογών είναι μόνο μία από τις τακτικές που προτείνουν οι 37 επιστήμονες απ’ όλο τον κόσμο που συγκροτούν την επιτροπή EAT-Lancet. Τα συμπεράσματα της έρευνάς τους δημοσιεύτηκαν στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό.  Μια άλλη λύση είναι να στραφούμε στο κρέας εργαστηρίου, που όπως γράφαμε στο πρόσφατο αφιέρωμα του Pencil on the Moon μπορεί να σώσει ζωές (ανθρώπων και ζώων), προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον.

Η ζημιά των διατροφικών μας επιλογών

Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι κάποιος αδιαφορεί για τον υγεία και τις επιπτώσεις της διατροφής στον οργανισμό του, δεν δικαιούται να αδιαφορεί για τις επιπτώσεις που συνεπάγεται για τον πλανήτη ο τρόπος διατροφής του.

Είναι αποδεδειγμένο ότι η χρήση γης για την καλλιέργεια και παραγωγή τροφίμων αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου – περισσότερες από τις συνολικές εκπομπές όλων των μέσων μεταφοράς (αεροπλάνα, αυτοκίνητα και τρένα σε όλο τον πλανήτη).

Βασικότεροι «υπαίτιοι» είναι τα ζώα που εκτρέφονται αποκλειστικά για κατανάλωση. Εκτιμάται ότι παγκοσμίως το 15-18% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου συνδέεται με την ανθρώπινη διατροφή – και τις υπερβολές της.

Εξίσου σημαντική για την περιβαλλοντική ισορροπία είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση που συνδέεται με τις εντατικές καλλιέργειες και η αθρόα χρήση φυτοφαρμάκων. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η στροφή στα φρούτα και τα λαχανικά δεν θα έχει επιπτώσεις, αλλά οι επιπτώσεις αυτές θα είναι μηδαμινές.

Μην πετάτε φαγητό στα σκουπίδια

Μια καίρια παράμετρος των διατροφικών επιλογών μας είναι ο περιορισμός του φαγητού που πετιέται στα σκουπίδια. Όσο παράλογο κι αν ακούγεται όταν τόσοι άνθρωποι πεθαίνουν από ασιτία, η σπατάλη τροφίμων σε παγκόσμια κλίμακα έχει λάβει δραματικές διαστάσεις.

Υπολογίζεται ότι το ένα τρίτο των παραγόμενων τροφίμων (στις ΗΠΑ φτάνει στο 40%) καταλήγει στα σκουπίδια. Τα τρόφιμα που απορρίπτουμε συνιστούν το ένα πέμπτο των αστικών στερεών αποβλήτων (σχεδόν 25% σε ορισμένες δυτικές χώρες) και συμβάλλουν τα μέγιστα στην περιβαλλοντική μόλυνση. Εξάλλου, κατά την αποσύνθεση των τροφίμων παράγεται μεθάνιο, το οποίο συντείνει στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Αν πρέπει να επιλέξουμε μόνο μία λέξη ως συμβουλή, αυτή είναι η «σύνεση». Σύνεση λοιπόν σε όλα τα στάδια της διατροφικής αλυσίδας: από την παραγωγή και τη διανομή, μέχρι την αγορά, το μαγείρεμα, την κατανάλωση, και την απόρριψη. Κάπως έτσι, με λίγα απλά βήματα απ' όλους μας, ο πλανήτης μπορεί να γίνει ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέρος για να ζούμε. Και, γιατί όχι, να ζήσουμε και οι ίδιοι περισσότερο...